En iyi 100'e giremeyen devler

Views

Newsweek 'Tüm zamanların en iyi 100 kitabı' listesini yayımladı ama listede Dostoyevski, Franz Kafka, Anton Çehov, Albert Camus, Montaigne, Honoré de Balzac, Victor Hugo, gibi dünya edebiyatının büyük isimlerinin olmaması eleştiriliyor.

Adalet Ağaoğlu:
İDEOLOJİLERE GÖRE YAPILIYOR

Zaten bu tarz listelerden haz etmiyorum çünkü edebiyatı kategorize etmeyi doğru bulmuyorum. Bazı isimler var, bazı isimler yok. Edebiyatta bunu sevmiyorum. 'Kadın yazar' sınıflandırmasına da bu yüzden karşı çıkıyorum. Sonuçta bu listeler, sınıflandırmalar, ideolojilere göre yapılıyor.

'NEYİ SATABİLİRİZ' ANLAYIŞI ÖN PLANDA
Kategorize edildiği zaman 'kime göre, neye göre ve kimler tarafından' yapıldığı önem taşıyor. Zamanında Kafka'nın Rus edebiyat çevrelerince görmezden gelinmesi bile ideolojilerin ne kadar belirleyici olduğunu gösteriyor. Yani tamamen siyasal güdümler ve 'neyi satabiliriz' anlayışı ön planda.

Batı'nın etnik temelli bir bakışı var. Sonuçta böyle listeleri ideolojiler ve siyaset belirliyor. Bir de ırksal dayanışmalar var tabii. Etnik gruplar arasında dayanışma var. Mesela bizde, o dayanışmayı göremiyoruz. Çünkü biz bizi sevmiyoruz.


DOSTOYEVSKİ'NİN OLMAMASINA ÇOK ŞAŞIRDIM
Dostoyevski'nin, Camus'nün, Kafka'nın olmamasına tabii çok şaşırdım. Gösteri sanatlarıyla ilgilenen genç dünayaya çok yakın durmuyorlar mı acaba...

BATI NE YAPARSA, O ÖNE ÇIKARILIYOR
Ayrıca bir gerçek var, Batı ne yaparsa, Doğu'da ve bizde o öne çıkarılıyor. Medya Batı neyi beğenirse onu beğeniyor. Batı ne yazarsa, neyi severse onu alıyoruz. Mesela ben başarılı bir kitap yazdığım zaman hemen Batı'ya benzetiliyordum. Yani 'Bizde de bunun gibiler var' demeye getiriyorlardı.

EDEBİYATIMIZ BİLİNMEDEN AB DE BİZİ ANLAYAMAZ
Aslında herkes kendi kültürüne sahip çıkmalı. Mesela Türkiye Cumhuriyeti edebiyatı, şiiri bilinmediği sürece Avrupa Birliği de bizi anlayamaz. İnsanımızı kavrayabilmek için Türkiye edebiyatını çok iyi bilmek gerekiyor.

Elif Şafak:
TAVSİYE LİSTELERİ OLARAK GÖRMEKTEN YANAYIM
Sanat ve edebiyatta "en iyiler" listeleri her zaman için sorunlu ve eksik olmuştur. Ben bu listeleri "otorite listeleri" olarak değil, "tavsiye listeleri" olarak görmekten yanayım. Öyle bakarsak, bu tür listeler faydalı olabilir. Yoksa herhangi bir edebi eserin ne denli iyi olup olmadığına karar verecek tek bir otorite vardır; o da okurdur...

AMERİKAN EDEBİYATI ÖN PLANDA
Newsweek'in hazırladığı listede çok kıymetli kitaplar var elbette ama bariz şekilde Amerikan edebiyatının ön plana çıktığı bir liste bu. Bu bize dünyanın başka yerlerinden gelen yazarların işlerinin ne kadar zor olduğunu bir kez daha gösteriyor. Bugün Amerika'da okunan kitapların sadece yüzde 2'si çeviri kitaplar. Onlar da ağırlıklı olarak Fransızca, İspanyolca ve Japonca.

'DOĞULU' YAZARIN İŞİ BAŞTAN ZOR
Amerika'daki edebiyat çevreleri dış dünyaya kapalı olabiliyor. Yani bir "Doğulu" yazarın işi baştan zor. Türkiye'den gelen bizlerin ise işi daha da zor. Ne tam "Avrupa edebiyatı"na ne "egzotik doğu edebiyatı"na giriyoruz. Bu tür listelerin en sınırlı tarafı, evrensel değil, belli Batı merkezci olmaları.

Listede elbette Rus edebiyatından daha çok isim görmeyi beklerdim. Tabii günün birinde Ahmet Hamdi Tanpınar'ı da bu listede görsek ne güzel olur.

BENİM LİSTELERİM RUH HALİME GÖRE DEĞİŞİR
Benim ilk 10 kitabım sürekli değişir. Ruh halime göre... Bugünkü ilk 10 kitabım ile bir hafta sonrakiler aynı olmayabilir. Okumak ucu açık bir süreç; devamlı bir akış. Listeleri yap boz gibi görmekten yanayım.